نگاهی به ظرفیت‌های صنایع خلاق شهری در گفت‌وگو با مدیر یک شرکت خلاق
رنگ زیبایی بر هویت شهر
در دهه‌های گذشته، چه در ایران و چه در خارج از کشور، بنا به مسائلی مانند رشد جمعیت و مهاجرت به شهر، توسعه و گسترش شهرها با روند بسیار سریعی پیش رفت. لذا در چنین شرایطی اولویت اصلی تنها ساخت و توسعه بافت شهری صرفا برای پاسخگویی به نیاز جمعیتی بود. از مجتمع‌های مسکونی متمرکز گرفته تا مجموعه‌های اداری و تجاری چندمنظوره، همگی صرفا برای رفع نیاز مسکن جامعه طراحی و ساخته شده بودند.
گویی در میان این انبوه‌سازی‌ها طراحی‌های خلاقانه، فضاسازی‌های شهری، المان‌های خیابانی و به‌طور کلی هرچه باعث زیبایی بصری و ظاهری خیابان‌های شهر می‌شد، به دست فراموشی سپرده‌شده بود و این دست المان‌های شهری صرفا به همان مجسمه‌های نسبتا قدیمی میدان‌ها و پارک‌ها محدود می‌شد. دردهه‌های اخیر این موضوع به‌طور ویژه موردتوجه قرارگرفته و امروزه تقریبا در تمامی شهرهای کشور شاهد المان‌های خلاقانه و فضاسازی‌های منحصر‌به‌فردی هستیم که به‌نوعی به جاذبه‌های گردشگری شهری نیز تبدیل شده‌اند. جدای از زیبایی ظاهری، مهم‌ترین نکته در خصوص طراحی المان‌ها و فضاسازی‌های شهری، ایجاد حس مثبت و صمیمانه در میان شهروندان است. در میان دغدغه‌های بی‌شمار زندگی روزمره، این حس مثبت به‌نوعی لازمه زنده‌ماندن روح شهر و شادی مردم ساکن در آن است؛ چه، نیمکتی کوچک با طراحی متفاوت یا نقاشی دیواری کودکانه یا حتی مجسمه‌ای غول‌پیکر در مرکز میدانی پر رفت‌وآمد، قابلیت تبدیل‌شدن به سوژه‌هایی برای عکاسی و ایجاد سرگرمی برای عموم مردم را دارد.
در خدمت هویت
«مرکز آفرینش و توسعه فضاهای هنری سراج» از اولین پیشگامان حوزه طراحی و فضاسازی شهری در کشور است که در سال ۱۳۹۷ در مشهد تاسیس شد اما سابقه فعالیت‌های هنری سراج به ۱۳۸۸ و همزمان با رویداد استقبال از بهار و طراحی المان‌های شهری در مشهد بازمی‌گردد. به گفته محسن سراجی، بنیان‌گذار و مدیرعامل مرکز آفرینش و توسعه فضاهای هنری سراج، ایده اصلی تاسیس این شرکت خلاق احساس نیاز به جذاب‌ترشدن فضاهای خالی و به اصطلاح خاکستری شهری و ایجاد پویایی و نشاط در شهر با بهره‌گیری از مجسمه‌ها، نمادها و المان‌های هویتی ایرانی و متناسب با فرهنگ شهری بود.از‌جمله فعالیت‌های برجسته مرکز آفرینش و توسعه فضاهای هنری سراج می‌توان به طراحی و ساخت مجسمه دریابان در پروژه آب‌شیرین‌کن شهر بندرعباس، مجسمه رستم در مشهد و مجسمه نبرد رستم با اژدها در بندر بوشهر اشاره‌کرد. همچنین سردیس هشت متری حکیم ابوالقاسم فردوسی در سال ۱۳۹۹ به دست متخصصان این مجموعه طراحی و ساخته شد؛ با نصب آن در میدان اصلی دانشگاه فردوسی مشهد به یکی از نمادهای اصلی و محبوب این دانشگاه تبدیل‌شده‌است.سراجی در خصوص روند ساخت مجسمه ۳۲متر و ۸۰سانتی‌متر فردوسی توضیح می‌دهد: «این مجسمه در مراحل انتهایی خود به سر می‌برد و به زودی در مشهد نصب خواهد شد. با اتمام ساخت و نصب این مجسمه که حتی ارتفاعی بلندتر از مجسمه حضرت مسیح در کشور برزیل دارد، به بلندترین مجسمه کشور تبدیل خواهدشد.» جدای از فعالیت تخصصی در زمینه ساخت و طراحی مجسمه‌های نمادین، عمده فعالیت‌های این شرکت خلاق در چهار گروه تخصصی و مجزا صورت می‌گیرد؛ گروه «هیچا» به‌عنوان گالری خریدوفروش آثار هنری، «آندو» به‌عنوان دفتر معماری و خلق تجربه‌های میان مرز، «تم پارک» به‌عنوان مرجع طراحی و ساخت فضاهای تفریحی و سرگرمی مدرن و برمبنای فناوری‌های نوین مانند متاورس و «گیگ آرت» به‌عنوان دپارتمان تخصصی مدیریت رسانه و محتوای خلاق فعالیت می‌کنند.
برگرفته از فرهنگ در خدمت هویت
ساخت و طراحی یک المان یا مجسمه یا نمادی شهری، شاید فقط بخش نهایی و ظاهری آن باشد زیرا در پس‌زمینه آن، داستانی برگفته از تاریخ، فرهنگ و هویت آن نماد و شهر نهفته است. سراجی در این خصوص به پیشران می‌گوید: «روند اجرای یک پروژه فضاسازی شهری در مرکز آفرینش و توسعه فضاهای هنری سراج به این صورت است که ابتدا رصدهای میدانی و تحقیقات لازم برای درک بهتر فرهنگ و هویت منحصر به‌فرد آن شهر صورت می‌گیرد. با تأثیرپذیری مستقیم از فرهنگ عامه و هویت مردم منطقه، فرآیند تدوین سند راهبردی فضاسازی انجام می‌شود. سپس نتیجه این تحقیقات به صورت آثار هنری منحصر به‌فرد طراحی، تولید و اجرا می‌شود.» سراجی در ادامه می‌افزاید: «مجموعه سراج به پشتوانه بهره‌گیری از متخصصان حوزه‌های مختلف هنری و علوم اجتماعی تاکنون موفق به طراحی و ساخت بیش از هزار اثر هنری مختلف و منحصربه‌فرد شده‌است. از تنوع گسترده آثار و فعالیت مجموعه سراج می‌توان به طراحی و ساخت شهربازی قهرمانان مشهد با فضایی مدرن و علمی، طراحی و ساخت المان‌های نوری،کارتونی وکودکانه وتایپوگرافی درشهرکیش والمان‌های گسترده مجموعه تفریحی نمک‌آبرود اشاره کرد.»
منبع:متن مصاحبه جام جم با آقای محسن سراجی مدیر مرکز آفرینش و توسعه فضاهای هنری سراج
