«رخ به رخ»؛ تقابل کاریکاتوری خوب و بد در آثار جلیل صابری

در این نمایشگاه، آثاری از چهره‌های هنری، فرهنگی، علمی و ورزشی جهان در مقابل چهره‌هایی که باعث جنگ و کشتار در دنیا شده‌اند، وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به «صباح الدین علی» شاعر، نویسنده و روزنامه نگار اهل ترکیه، «یعقوب صنوع» نویسنده، روزنامه نگار و طنزپرداز مصری، «جورج باکویا» شاعر و نویسنده اهل رومانی، «جمال نادر گولر» سیاست مدار ترکیه‌ای، «ویتو نیکولیچ» هنرمند و کاریکاتوریست اهل صربستان، «مهاتما گاندی» رهبر سیاسی و معنوی هند، «مصطفی مختار» کاریکاتوریست برجسته اهل مصر، «جورج آنسکو» آهنگ ساز و نوازنده ویولن اهل رومانی، «انریکو کاروسو» خواننده اپرای ایتالیایی، «سید محمد ابوترابی» نقاش برجسته مشهدی، «نهاد قلعی» بازیگر و نویسنده اهل سوریه، «عبدالهادی شماع» معمار و نقاش لبنانی، «آلبرت انیشتین» فیزیک دان آلمانی، «زوزف جوبایدن» رئیس جمهور آمریکا، «الیزابت الکساندرا مری» ملکه الیزابت دوم انگلستان، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم غاصب صهیونیست، «کریم بنزما» فوتبالیست اهل فرانسه، «پپ گواردیولا» مربی کنونی منچسترسیتی و بازیکن سابق فوتبال اهل اسپانیا، «کریستیانو رونالدو» فوتبالیست اهل پرتغال و «گرتا تونبرگ» فعال محیط زیست سوئدی، اشاره کرد.

در این نمایشگاه با بهره گیری از زبان نافذ طنز و ظرافت هنر کاریکاتور، دوگانگی شگرفی میان چهره‌های صلح طلب و آنان که بذر خشونت و ویرانی را پراکنده‌اند، به تصویر کشیده شده است. از یک سو چهره‌های ماندگار هنر، ادبیات، ورزش، فرهنگ و سیاست که پیام آور عشق، امید و سازندگی‌اند و از سوی دیگر چهره‌هایی که نماد نابودی، جنگ و نفرت‌اند. این تقابل، مخاطبان را به درنگی دوباره بر ارزش‌های جهان شمول انسانی فرا‌ می‌خواند.

دنیا جای بهتر زیستن است

جلیل صابری، کاریکاتوریست، نقاش و طراح گرافیک باتجربه مشهدی، در حاشیه برگزاری نمایشگاه «رخ به رخ» با اشاره به اینکه حدود ۴۳ اثر کاریکاتور چهره، از شخصیت‌های فوتبالی، فرهنگی، هنری، سیاسی و… در این نمایشگاه وجود دارد، گفت: در بخشی از این نمایشگاه شخصیت‌هایی که در جامعه به دنبال خون و خون ریزی و نماد نفرت هستند، کار شده و در بخشی دیگر شخصیت‌هایی که برای جامعه مفید بوده‌اند، به تصویر درآمده است.

وی هدف از انجام این کار را نشان دادن تفاوت افراد با یکدیگر عنوان کرد و افزود: علت نام گذاری نمایشگاه به «رخ به رخ» نمایش چهره‌های محبوب و منفور در مقابل یکدیگر است. ما می‌خواستیم با این آثار بگوییم دنیا جای بهتر زیستن هم هست و نباید دائم به دنبال جنگ و کشتار باشیم.

این هنرمند که در رویدادهایی، چون «سومین جشنواره بین المللی هنر‌های تجسمی فجر» و پویانمایی «تولد آفتاب» به عنوان طراح حضور داشته، کاریکاتور چهره را مهجور عنوان می‌کند. او در این باره گفت: اولین برخوردی که جامعه و مردم با این هنر دارند، آن است که کاریکاتور را بیشتر به خاطر خنده می‌شناسند، اما چنین چیزی نیست. گاهی اوقات در آثار خود حرف‌هایی را بیان می‌کنیم تا افرادی که سواد کافی ندارند، از طریق تصویر به فهم و درکی که ما می‌خواهیم، برسند. به بیان دیگر کاریکاتور یک هنر مفهومی به شمار می‌رود.

صابری با اشاره به اینکه کاریکاتور برای من جذابیت زیادی دارد، ادامه داد: شاد کردن دل مردم برای من جذابیت داشته و باعث شده است به سمت این هنر بروم. وی که در مسابقه بین المللی «پایان تروریسم» حضور داشته است، درباره روند تجربه اندوزی و تجزیه و تحلیل کارهایش اظهار کرد: من آثار خود را به افراد مختلف نشان می‌دهم؛ زیرا هرکسی از دیدگاه خود به کار من نگاه می‌کند و می‌تواند نظری بدهد که در کارم تأثیرگذار باشد. افرادی مانند منوچهر اسپهبدی و محمود آزاد نیا بسیار حرفه‌ای هستند و من تأثیر زیادی از آن‌ها می‌گیرم.

کاریکاتور، مسخره کردن نیست؛ یک هنر است

این کاریکاتوریست در بخش دیگری از صحبت هایش به محدودیت‌های موجود در هنر کاریکاتور پرداخت و عنوان کرد: بیشتر آثار موجود در این نمایشگاه، چهره‌های خارجی هستند. ما به طور خاص برای کشیدن چهره افراد سیاسی، قدری دستمان بسته است؛ مگر اینکه اجازه داشته باشیم این کار را انجام دهیم. اگر بخواهیم از چهره‌های مطرح داخلی کار کنیم، بیشتر به سمت بازیگران طنز می‌رویم؛ زیرا ظرفیت آن را دارند و می‌دانند که کاریکاتور، مسخره کردن نیست، بلکه یک هنر محسوب می‌شود.

او که در نمایشگاه‌ها و مسابقات بین المللی در ایتالیا، مصر و کلمبیا حضور داشته است، درباره روند فعالیت‌های هنری اش توضیح داد: عادت کرده‌ام که هرکسی را در جامعه می‌بینم، نوع راه رفتن، نگاه و ویژگی هایش در ذهنم می‌ماند. افراد پول دار، خسیس، نوع رفتار، برخورد و…، به من کمک می‌کند تا در کارهایم از آن استفاده کنم. به عنوان مثال اگر بخواهم نتانیاهو را به تصویر بکشم، بدجنس بودن او را از نوع وحشیگری، خساست و… متوجه می‌شوم. این موارد باعث می‌شود چیز‌هایی را که در اطراف خود می‌بینم، در کارم پیاده کنم.