«مقام نوایی» در میراث ناملموس ایران ثبت شد.
«نوایی» نام یکی از مشهورترین مقام‌های سازی و آوازی موسیقی شرق خراسان بوده و این مقام و آهنگ روایتگر رویکرد معرفتی و سیروسلوک عرفانی مردم و هنرمندان این خطه از خراسان است.
مقام نوایی سراسر توصیف، ذکر و یاد خداوند است و توصیفی نمادین از سیروسلوک هنرمند و مردم این منطقه را در طبیعت و زندگی فرهنگی و آیینی آن‌ها دارد. این مقام فلسفه‌ای عرفانی به خود گرفته که نزد مردم خراسان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است.
رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی بیان کرد: این مقام موسیقی با این فرم و ساختار در موسیقی، تنها به این خطه تعلق دارد؛ بنابراین ثبت این مقام در فهرست نمونه میراث معنوی ناملموس، قدرشناسی از فرهنگ آیینی اقوام خراسان و موجب دلگرمی و انگیزه برای هنرمندان اصیل شرق خراسان درجهت پاسداشت و تداوم این هنر است.
طغرایی ادامه داد: آیین‌ها، ترانهها و موسیقی مقامی، یکی از قوی‌ترین و ماندگارترین بخشهای فرهنگ بومی خراسان است. این آیین‌ها و ترانهها در مجالس فرهنگی و هنری اجرا میشود. باوجود اینکه پژوهش‌ها و مستندسازی‌های زیادی از این اجرا‌ها انجام گرفته است و با اینکه آموزش‌های علمی استادان موسیقی خراسان به شاگردان و علاقه‌مندان ارائه میشود، اما آنچنان که باید این موسیقی و پیوست فرهنگی آن به شاگردان و علاقه‌مندان آموزش داده نمیشود.
وی خاطرنشان کرد: ماندگاری آیینهای حماسی و عرفانی به روایت مقام‌ها به‌شدتی باورنکردنی در معرض خطر قرار گرفته و ضمانتی برای حفظ و اجرای اصالت‌های آن وجود ندارد یا حداقل میزان ماندگاری و تداوم آن کمتر است. از طرفی آواز‌ها انحراف پیدا کرده و به گونه‌های دیگرِ سازی و آوازی و پاپ ترجمه‌ای گرایش پیدا کرده که این هم یک آسیب جدی است و در شرایط اکنون فرهنگی اگر تلاشی صورت نگیرد ممکن است برای آیندگان نشان راهی نماند.
رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اضافه کرد: به نظر می‌رسد ماندگاری این آهنگ‌ها و مقام‌ها مستلزم تلاش‌های متفاوتی نظیر ثبت در فهرست نمونه است که ماندگاری این عناصر فرهنگی را بیشتر ضمانت کند. از آنجا که «مقام‌ها» بالاترین مرحله خلاقیت در هنر موسیقی محسوب می‌شوند و از طرفی رویکرد فرهنگی و شیوه زندگی مردم در آن نمایان است، بنابراین در مردم‌شناسی اقوام مختلف هرمنطقه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد، بنابراین این اقدام تلاش خوبی در راستای تداوم و پاسداشت موسیقی مقامی و ادبیات شفاهی در میراث فرهنگی این حوزه از خراسان است.
