ارتباط پارک های موضوعی و مخاطبان در شهر
لزوم توجه به پارکهای موضوعی به عنوان شیوه بیان موثر ارتباط شهرهای مدرن با مخاطبانش
تحـولات سـده اخیـر، سـاختار زندگـی اجتماعـی مـدرن را بـه سـمت شـهری شـدن پیـش بـرده است. مکان‌های عمومـی شـهری نیـز جهـت پاسـخ بـه نیازهـای زیسـتی، تفریحـی، آموزشـی و فرهنگـی، کاربری‌های مختلفـی شـامل مراکـز خریـد، پارک‌ها، سوپرمارکت‌ها و رستوران‌ها پیـدا نموده‌اند بـر همیـن اسـاس پارکهای موضوعـی بـه یکـی از الزامـات شـهرهای مـدرن بـدل شده‌اند کـه بـرای بازدیدکننـدگان امـکان تجربه‌های متفـاوت را فراهـم آورده و شـهروندان می‌توانند بـه حـس گردشـگر بـودن در شـهر خـود و در فضایـی امـن دسـت یابنـد. امـروزه اهمیـت پارکهای موضوعـی درگذران اوقـات فراغـت بـه حـدی اسـت کـه بازدیـد از آن‌ها در کنـار سـایر جاذبه‌های گردشـگری همچـون باغ‌وحش‌ها، آکواریوم‌ها، موزه‌ها، گالری‌ها و مراکــز خریــد، در برنامــه اکثــر تورهــای گردشــگری قرارگرفته اسـت.
امـروزه پارک‌هـای موضوعـی بـه بخـش مهمـی در طراحـی شـهرهای مـدرن بـدل شـده‌اند و هیـچ شــهر مــدرن برخــوردار از جاذبه‌هــای گردشــگری را نمی‌تــوان یافــت کــه از پارک‌هــای موضوعــی تفریحـی و آموزشی برخـوردار نباشـد. اهمیـت پارک‌هـای موضوعـی در جلـب گردشـگر بـه حـدی اسـت کـه بازدیـد از آن‌هـا در برنامـه اکثـر تورهـای سـفر در کنـار سـایر جاذبه‌هـای گردشـگری ماننـد بازدیـد از باغ‌وحش‌هـا، آکواریوم‌هـا ، موزه‌هـا ، گالری‌هـای هنـری و مراکز خریـد، قرارگرفته اسـت.پارک‌هـای موضوعـی کارکردهـای متنوعـی را شـامل شـده و باهدف برقـراری تعامـل و پاسخ بـه نیازهــای افــراد در ســنین و گروه‌هــای مختلــف ســاخته می‌شــوند. ازاین‌رو در احــداث این‌گونــه پارک‌هــا توجــه بــه نیازهــای مخاطبــان هــدف، رعایــت اصــول زیبایی‌شناســی، ویژگی‌های فرهنگــی و اجتماعــی در کنــار هــم ضــروری به نظــرمی‌رســد. دســتیابی به تمامی ایــن اهـداف مسـتلزم کاربـرد برنامه‌ریـزی و طراحـی بر اسـاس ادراک الگوهـا، شـاخص‌های موضوعـی، فضاهــای حمایت‌کننــده و عناصــر هویت‌بخــش اســت.
پـارک موضوعـی، تماتیـک یا زمینه محور اصطلاحی عمومـی بـرای یـک مجموعـه از ســازه‌هایی اســت کــه بــا یــک موضــوع واحــد در مکانــی مشخص قــرار دارنــد. این‌گونــه پارک‌هــا ماننــد ســرزمین جادویــی والــت دیزنــی، دارای موضــوع خاصــی هســتند کــه در سرتاســر پــارک ســیطره دارد. ایــن مكان‌هــای مذكــور معمولاً بــه نحــوی ســاخته می‌شــوند کــه بازدیدکننــدگان مــدت زیــادی از روز را در درون آن بــه گــردش و ســیر و ســیاحت می‌پردازنــد. درنتیجه تأمیــن نیازهــای متنــوع بازدیدكننــدگان در طــول یــک روز کامــل ازجمله ضروریــات این‌گونــه پارك‌هــاســت. بــه ایــن دلیــل ترکیبــی از خدمــات متنــوع ســرگرمی، آموزشــی، رســتوران‌ها، مغازه‌هــا و استراحتگاه‌ها را در درون خوددارند. ایجـاد احسـاس هیجـان و تفاوت در پارک‌هـای موضوعـی از طریــق مبهــم و دور از دســترس نشــان دادن آن‌هــا، بــا اســتفاده از نرده‌هــای بلنــد یا پرچین‌هــا، تشــدید می‌شــود.
اما پارکهای موضوعـی دارای اثـرات منفـی زیست‌محیطی نیـز هسـتند.ایـن اثـرات عمدتاً منفی و دلیلـی بـرای نگرانـی اسـت.همان‌طـور که پـارک به‌طور خاص بـرای بازدیدکننده مدرن طراحی‌شده اسـت، اثرات زیست‌محیطی پارک می‌تواند شامل آلودگی بصری مانند سـاختمان‌های غیر جذاب،سـازه‌ها و پارکینگ‌های بـزرگ ماشـین غیر جذاب باشـد. اشـغال فضـای پارکینـگ بسـیار زیاد اسـت و شامل تخریـب بخش‌هایـی از محیط‌زیست طبیعـی اسـت.ازجمله دیگر مشکلات زیسـت عمدتاً محیطـی می‌تـوان بـه مـواردی چـون آلودگـی هـوا و آب، سروصدا، ازدحـام فضایـی و عابر پیـاده و اسـتفاده نامناسـب و آسیب ساز از زمیـن اشـاره كـرد .بنابرایـن عنصر اساسی برنامه‌ریـزی طراحـی و ساخت پـارک موضوعـی،تعییـن ظرفیـت حمـل و یا اشـباع اسـتفاده از سـطح منطقه اسـت.
پارک‌هـای موضوعـی بـرای همـه اعضـای جامعـه به‌منظـور اسـتفاده و لـذت بـردن از امکانـات خـاص طراحـی می‌شـوند. آرامـش و گریـز از فشـارهای زندگـی روزمـره و کار،یکـی از مزایای این‌گونـه پارک‌هاسـت. شـهروندان بیشـتر به‌منظور دسترسـی بـه هـوای سـالم، تفریـح خانوادگـی، کسـب نشـاط و دوری از آلودگی‌ها و تنگی محیط مسـکونی،پیاده‌روی،رفع خسـتگی و گریز از یکنواختی زندگـی شـهری بـه پارک‌هـا روی می‌آورنـد.
امـروزه اهمیـت پارک‌هـا و فضای سـبز شـهری در حیات و پایداری شـهرها و تأثیـرات فیزیکـی آن در سیسـتم شـهری انکارناپذیـر اسـت. پارک‌هـا و فضاهـای سـبز شـهری از مهم‌ترین عوامـل مؤثـر در شکل‌دهی بـه پایـداری اجتماعـی و همبسـتگی‌های شـهری‌اند، ولـی عواملـی نظیـر ایمنـی پـارک و فضاهـای سـبز، امنیـت و متناسـب نبـودن امکانـات موردنیاز بـرای گروه‌هـای مختلـف سـنی و جنسـی در ایـن اماكـن باعـث کاهـش تمایل شـهروندان برای اسـتفاده از این مكان‌ها شـده اسـت.متغیرهـای اجتماعـی و جمعیت شناختی مشـخص ازجمله سـن، جنـس، سـطح تحصیلات، درآمـد و دسترسـی، روی زمـان و نحـوه اسـتفاده از پارک‌هـا اثر مستقیم می‌گـذارد. امیـد اسـت تـا ایده پردازان، طراحـان و مدیـران شـهری بـا توجـه بـه پیش‌نیازهـای طراحـی و به‌کارگیری اصـول و استانداردهای زیبایی‌شناسـی و فنـی ،علاوه بر ایجاد زیبایـی محیطـی بـه طراحـی پارک‌هایـی جـذاب و کاربردی‌تر اقدام نمایند کـه هماهنگ بافرهنگ و نشانه‌شناسی بومـی مـردم ایـران باشـد.
محسن سراجی – مدیر مسئول رسانه خبری تحلیلی هنر مشهد
برگرفته از کتاب ” شیوه های بیان در زیباسازی شهری ” تالیف محسن سراجی – انتشارات سخن گستر
