شهر تشنه پاکسازی است تا زیباسازی!
محسن سراجی | مدیر خلاقیت و آینده پژوه
در سال‌های اخیر، شاهد صرف بودجه‌های کلان توسط مدیران شهری مشهد در راستای زیباسازی شهر بوده‌ایم. اما آیا این اقدامات واقعاً به نفع شهر و شهروندان بوده است؟
متأسفانه، در بسیاری از موارد، شاهد آن بوده‌ایم که این بودجه‌ها صرف اقداماتی شده‌اند که نه تنها زیبایی شهر را ارتقا نداده‌اند، بلکه به ضرر آن نیز تمام شده‌اند.
نمونه‌های بارز این موضوع شامل:
• عدم استفاده از دانش کارشناسان: در بسیاری از پروژه‌های زیباسازی، از نظرات کارشناسان و متخصصان حوزه‌های مختلف مانند معماری، شهرسازی، و جامعه شناسان استفاده نشده است. این امر منجر به اجرای طرح‌هایی شده که نه تنها با هویت و بافت اجتماعی و تاریخی شهر همخوانی ندارند، بلکه از نظر کارایی و زیبایی‌شناسی نیز دارای اشکالات متعددی هستند.
• پیروی از الگوهای سنتی: در حالی که حفظ و احیای هویت تاریخی شهر امری ضروری است، نباید به معنای نادیده گرفتن نیازها و چالش‌های امروزی باشد. بسیاری از پروژه‌های زیباسازی صرفاً به دنبال بازسازی الگوهای سنتی هستند، بدون آنکه به تناسب آنها با شرایط فعلی شهر توجهی داشته باشند. این نوع تفکر بیشتر به خاطر عدم تغییر در سیاست گذاری و زاویه دید تصمیم سازان است
• وجود آلودگی‌های بصری متعدد: در کنار اقدامات ناقص و نامناسب در زیباسازی، به دلیل تنوع سازمان های تصمیم گیرنده در شهر از جمله سازمان پارکها و فضای سبز شهر ، سازمان میادین و تره بار و اداره هنری سازمان فرهنگی شهرداری مشهد ، شاهد افزایش آلودگی‌های بصری در سطح شهر هستیم. تابلوهای تبلیغاتی نامناسب و عدم نظارت به محتوای آنها ، ترافیک سنگین تابلوهای صنفی تنها بخشی از این آلودگی‌ها هستند که به شدت بر زیبایی و کیفیت زندگی در شهر تأثیر منفی می‌گذارند.
• نداشتن طرح جامع زیباسازی شهری: در بسیاری از شهرها، شاهد فقدان یک طرح جامع و مدون برای زیباسازی شهری هستیم. این امر منجر به اتلاف منابع، عدم انسجام در اقدامات، و تضییع حقوق شهروندان می‌شود.
از این رو پیشنهاد می شود به جای صرف بودجه‌های کلان در اقدامات نمایشی و سطحی، در شهر مشهد، برنامه‌ای جامع و مدون برای پاکسازی شهر از زوائد بصری ، المان ها و مجسمه های نامتناسب ، نقاشی های دیواری فرسوده و بیلبوردهای ناهنجار تهیه شود. این برنامه باید با مشارکت کارشناسان و شهروندان تدوین شده و بر پایه اصول زیر بنا شود:
• تمرکز بر پاکسازی و رفع آلودگی‌ها: قبل از هر اقدامی در زمینه زیباسازی، باید به پاکسازی شهر از آلودگی‌های بصری مختلف تهیه و عملیاتی شود.
• افزایش دامنه مشارکت هنرمندان و کارشناسان در تصمیم سازی شهری: در تمام مراحل برنامه‌ریزی، اجرا، و نظارت بر پروژه‌های زیباسازی، باید از نظرات کارشناسان و متخصصان حوزه‌های مختلف بدون هیچ محدودیت و نگاه سیاسی یا ایدئولوژیک استفاده شود.
• توجه به هویت و نیازهای نسل جوان شهر: طرح‌های زیباسازی باید با هویت تاریخی و فرهنگی شهر همخوانی داشته باشند و در عین حال، نیازها و چالش‌های امروزی شهر را نیز در نظر بگیرند.
• جلب مشارکت شهروندان: شهروندان باید در فرایند برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های زیباسازی مشارکت داشته باشند. از پروژه های نمایشی و رسانه ای برای نمایش جعلی موفقیت زیباسازی شهر جلوگیری شود
تدوین طرح جامع زیباسازی شهر : تدوین یک طرح جامع و مدون برای زیباسازی شهری، ضروری است تا از اتلاف منابع و تضییع حقوق شهروندان جلوگیری شود. از این رو برای همگرایی بیشتر سازمان ها و ادارات تصمیم ساز تشکیل سازمان زیباسازی شهرداری مشهد ضروری به نظر می رسد
تنها با اجرای چنین برنامه‌ای است که می‌توان شاهد شهری پاک، زیبا، و قابل زندگی برای همه شهروندان بود. شهری که بیشتر از هرچیز امروز تشنه پاکسازی است تا زیباسازی !
